"نشست زبان، شناخت و واقعیت" برگزار شد

به گزارش خبرگزاری مهر، "اصل صدق سازی و تعهد وجودی" موضوع سخنرانی محسن زمانی در این نشست بود.

زمانی گفت: با این پرسش که یک نظریه به چه باشنده‌هایی تعهد وجودی دارد، پاسخهای گوناگونی داده شده است. طبق پیشنهاد کواین، نظریه  به موجوداتی تعهد وجودی دارد که باید در دامنه بازنوشت آن نظریه در منطق محمولات مرتبه اول باشند، تا نظریه صادق باشد.

وی تصریح کرد: مثلا صدق "میز زردی وجود دارد" مستلزم تعهد وجودی به میز است. برخی قائلان نظریه صدق‌سازی، مانند آرمسترانگ، صرف وجود "میز" را برای صدق جمله پیش گفته کافی نمی‌دانند و علاوه بر آن وجود وضعیت امور زرد بودن میز، و به تبع کلی زردی، را هم لازم می‌دانند.

موضوع بررسی حسین شیخ رضایی و ابوتراب یغمایی در این نشست "امکان یا گریز ناپذیر بودن دستاوردهای علمی: به سوی یک چارچوب جامع" بود.

نویسندگان معتقدند که تاریخ نگاری مجازی رویکردی به رویدادها و حوادث تاریخی است که در آن به جای پرداختن صرف به آن چه عملا رخ داده است، در پی آنیم تا با طرح سناریوهایی خلاف واقع به چند و چون حوادث تاریخی بپردازیم. امروزه تاریخ‌نگاری مجازی در بسیاری از حوزه‌ها راه خود را گشوده است.

به اعتقاد آنها تاریخ علم نیز می‌توان سؤالاتی یافت که در حوزه تاریخ‌نگاری مجازی علم قرار می‌گیرند. از مهمترین این سؤالها یکی آن است که آیا نظریه‌های علمی به شکل عام، یا یک نظریه علمی به شکل خاص، گریز ناپذیر است. معنای این سؤال این است که آیا اگر سیر تاریخی حوادث در تاریخ علم به گونه‌ای دیگر می‌بود، باز هم ما به همین نظریات علمی موجود می‌رسیدیم یا آنکه ممکن بود در اثر تغییراتی در طول تاریخ علم، نظریات علمی "متفاوتی" به وجود آید.

در ادامه این نشست علی صبوحی به بررسی موضوع "مسئله پیروی از قواعد" پرداخت.

صبوحی معتقد است: مسئله پیروی از قواعد یکی از مهمترین و پر دامنه‌ترین مباحث مطرح شده در فلسفه معاصر است. ویتگنشتاین با طرح این مساله، پرسشها و مباحث بسیار مهمی را در رابطه با ماهیت معنا و فهم آن و همچنین معرفت اول شخص به ذهن رقم زده است. موضوعی که این مساله مطرح می‌کند این است که دانستن معنا تابعی از کاربرد درست عبارات زبانی است و کاربرد درست بدون دانستن و پیروی از قواعد معنایی نا ممکن به نظر می‌رسد.

صبوحی گفت: اما ویتگنشتاین در اینجا این پرسش را مطرح می‌کند که دانستن درست قواعد چگونه ممکن است؟ توسل به قواعد دیگر برای تعیین قواعد درست ما را با مساله تسلسل مواجه می‌کند. از طرفی دیگر اگر بخواهیم قواعد را بر اساس رفتار و یا تمایلات رفتاری تعیین کنیم ماهیت دستوری بودن معنا را نادیده گرفته‌ایم. ورود مطرح‌ترین فلاسفه معاصر با این بحث منجر به شکل‌گیری سه تفسیر اصلی از این استلال شده است: 1 - نا واقع‌گرایی؛ 2 - ساخت‌گرایی؛ 3 - سکوت‌گرایی.

مرتضی صداقت در این نشست به بررسی موضوع "دستوری بودن معنی" پرداخت.

او معتقد است: کریپکی در کتاب "دیدگاه ویتگنشتاین درباره قواعد و زبان خصوصی" بارها به قیدی از معنی به نام "دستوری بودن معنی" متوسل می‌شود که منظور از آن این است که هر اسنادی معنایی، مانند "جونز از" + "معنای جمع را در نظر دارد"، بایدهایی از قبیل اینکه "جونز باید" را به گونه خاصی به کار ببرد" را نتیجه می‌دهد.

او تصریح کرد که با راستی ریشه این دستوری بودن معنا کجاست؟ بسیاری از مفسرین کریپکی و حتی منتقدان وی بر این باورند که این ریشه باید در خود معنا باشد چون در غیر این صورت بایدیت حاصل بایدیت غیر مشروط نخواهد بود.

"نامهای بی مصداق" موضوع بررسی علی طالقانی در این نشست بود.

طالقانی عنوان کرد: طرح نخستین معمای نامهای بی مصداق، در تاریخ مکتوب فلسفه، به پارمنیدس، فیلسوف یونانی، باز می‌گردد. به اعتقاد او از امر معدوم نمی‌توان سخن گفت، حتی نمی‌توان گفت: معدوم، معدوم است. "الف ب صادق است" صادق است اگر و تنها اگر الف‌ی باشد، واجد وصف ب.

این پژوهشگر  یادآور شد: در فلسفه تحلیلی، معماهای تحلیلی، معمای نامهای بی مصداق به نحو مضاعفی مورد توجه قرار گرفته است؛ و بسیاری از فیلسوفان برجسته معاصر، همچون ماینونگ و راسل و رایل و کریپکی و اونس و دانلان و سمون، برای حل معضلات آن تلاش کرده‌اند.

وی افزود:: در این بحث پس از تعریف نام بی مصداق و بیان اقسام آن، به طرح مشکلات سه گانه فوق پرداخته، پس از مرور راه‌حل‌های ارائه شده توسط اندیشمندان مسلمان، و راه‌حل‌های ماینونگی و فرگه‌ای، بر راه‌حل‌های میلینیستی، به ویژه نظریه گزاره رخنه‌دار متمرکز خواهد بود.

نشست زبان، شناخت و واقعیت طی روزهای هفتم تا نهم مهرماه در محل پژوهشگاه دانشهای بنیادین برگزار شد.